İlk İslâm târihçisi. Meşhûr siyer âlimi ve muhaddis. İsmi Muhammed bin İshâk bin Yesâr el-
Muttalibî olup, künyesi Ebû Abdull’tır. (Ebû Bekir de denildi). Dedesi Yesâr, Kays bin Mahreme bin el-
Muttalib’in kölesi idi. Hâlid bin Velîd Ayn-üt-temr’de onu esir almış ve Medine’ye getirmiştir.
İbni İshâk
Medîne-i münevverede 85 (m. 740) doğmuştur. Gençliğinde çok güzel bir delikanlı idi. Medîne-i
münevverede İmâm-ı Mâlik ile ilmi müzakerelerde bulundu. Sonra Medîne-i münevvereden ayrılarak,
sırayla Mısır’a, sonra Kûfe, Cezîre, Rey, Hîre ve Bağdâd’a geldi ve Bağdâd’ta yerleşti. Bağdâd’ta meşhûr
bni İshâk hazretleri, Eshâb-ı kirâmdan Enes bin Mâlik (r.a.), tâbiînden Saîd bin Müseyyeb ve Ebû
Seleme bin Abdurrahmân ile görüşmüştür
Muhammed bin İshâk’ın yazmış olduğu “Sîret-i Resûl” kitabı çok meşhûr olup, bu kitabı İbni Hişâm
şerh ederek “Tehzîb-i siyer-i İbni İshâk” demiş ve Alman Westenfeld basdırmıştır.
Sîret-i Resûl” kitabını
çok kimseler şerh etmiştir. Bunlar arasında (Aynî) ve (Süheylî) meşhûrdur. Buna Ravd-ül-enf denir.
İmâm-ı Ahmed bin Hanbel (r.a.): “Muhammed bin İshâk’ın hadîsleri hasendir”, buyurmuştur. Şu’be
bin Haccâc ise: “İbni İshâk hadîste mü’minlerin emîri idi” demiştir
İmâm-ı Buhârî târihinde İbni İshâk’tan bahsetmiştir. Sika (güvenilir) olduğunu söylemiş fakat ondan
hadîs almamıştır, İmâm-ı Şâfiî “Kim megâzî (târih ve savaşlar) ilminde derinleşmek, inceliklerini öğrenmek
isterse, muhakkak ki o İbni İshâk’ın çocuklarındandır (Ya’nî İbni İshâk bu ilimde çok büyük âlimdir)”
uyurmuştur. Yahyâ bin Sa’îd El-Kettân, İbni İshâk’ın sika (güvenilir) bir râvî olduğunu söylemi
ımâm- Müslim, Mâlik bin Enes’e olan tutumundan dolayı sadece recm ile ilgili bir hadîsi dışında diğer
rivâyetlerini, almamıştır. Böyle olmasına rağmen megâzî ilminde üstadlık derecesine ulaşan âlimlerdendir.
İbni Şihâb Ez-Zuhrî “Kim megâzi ilmini öğrenmek isterse İbni İshâk’a müracaat etsin” dedi.
Ayrıca
Kitâb-ül-mubtedir el-halk, Kitâb-ül-hülefâ, Kitâb-ül-Megâzî, Kitâb-ül-Mebde’ ve Kısâs-ü Enbiyâ gibi
kitabları vardır.
Tam İlmihâl Se’âdet-i Ebediyye sh-1017
Tehzîb-üt-tehzîb cild-9, sh-38
Tezkirât-ül-huffâz cild-1, sh-172
İbni Hişâm, önsözü
El-A’lâm cild-6, sh-28
Brockelmann Sup cild-1, sh-205
Mîzân-ül-i’tidâl cild-3, sh-468
Kâmûs-ul-a’lâm cild-1, sh-601
Vefeyât-ül-a’yân cild-4, sh-276, 277
Tabakât-ı İbni Sa’d cild-7, sh-321
Târîh-i Bağdâd cild-1, sh-214
Şezerât-üz-zeheb cild-1, sh-230
Mu’cem-ul-müellifîn cild-9, sh-44
Keşf-uz-zünûn sh-1012
Esmâ-ul-müellifîn cild-2, sh-7
|
